Op de foto hierboven zien we de Schoolmeesterswoning, met daarachter vijf lokalen. Links, tuinprieel van de boerderij van de familie Koster, waar later Café Derksema en huis fam. Koolhof gebouwd werden. Lokaal 6 en 7 waren nog niet aangebouwd, wat inhoud dat
het hier om een foto gaat die gemaakt moet zijn tussen 1881 en 1900. De kenmerkende schoorstenen zien we terug op foto's verderop op deze site.
Om de foto nog beter te kunnen dateren kijken we naar de personen.
Staand in het midden, Beno Geert Kamphuis, Onderwijzer en schoolhoofd van 1881 tot 1924(!), met kenmerkend zijn grof horlogeketting en natuurlijk zijn snor. linksvoor, zittend, zijn vrouw, waar hij in 1899 mee trouwde.
In 1900 werden de gebouwen 6 en 7 aangebouwd, hier op de foto nog niet te zien. De foto moet dan in 1899 gemaakt zijn.
het hier om een foto gaat die gemaakt moet zijn tussen 1881 en 1900. De kenmerkende schoorstenen zien we terug op foto's verderop op deze site.
Om de foto nog beter te kunnen dateren kijken we naar de personen.
Staand in het midden, Beno Geert Kamphuis, Onderwijzer en schoolhoofd van 1881 tot 1924(!), met kenmerkend zijn grof horlogeketting en natuurlijk zijn snor. linksvoor, zittend, zijn vrouw, waar hij in 1899 mee trouwde.
In 1900 werden de gebouwen 6 en 7 aangebouwd, hier op de foto nog niet te zien. De foto moet dan in 1899 gemaakt zijn.
Beno Geert Kamphuis werd geboren in Nieuwwolda, 1863 .
Hij trouwde met Geertjen Hendrika Kooima op 1-4-1899 in Nieuwolda.
Hij trouwde met Geertjen Hendrika Kooima op 1-4-1899 in Nieuwolda.
Helemaal rechts op de ansicht is Grietje Harmanna Naatje, die vanaf 1883 tot 1916 voor de klas stond, maar liefst 33 jaar.
Links op de foto een andere schoolmeester, waarsch Wolthuis of Schuur, over deze personen binnenkort meer info vanuit het
Gronings archief.
Links op de foto een andere schoolmeester, waarsch Wolthuis of Schuur, over deze personen binnenkort meer info vanuit het
Gronings archief.
Een andere manier om de kaart de dateren is via de achterkant. Ansichtkaarten van vóór 1905 hadden een doorlopende streep, na 1905
kwam de deelstreep.
kwam de deelstreep.
Hierboven, de achterzijde van de school-ansichtkaart. Hierboven, een ansicht met deelstreep, van na 1905.
De doorlopende naam/adresstrepen geven aan dat het een ansicht van
voor 1905 is.
De doorlopende naam/adresstrepen geven aan dat het een ansicht van
voor 1905 is.
Hieronder, nog enige geschiedenis van het schooltje, het gebouw.
Het schooltje, Ooit begonnen als pastorie daardoor onlosmakelijk verbonden met de kerk. Hieronder wat flarden uit de geschiedenis, aflopend in jaar.
De geschiedenis van dit gebouw gaat terug tot in de late middeleeuwen. De school werd naar alle waarschijnlijkheid
gesticht door het Klooster te Heiligerlee, die vrijwel heel wester-en heiligerlee in bezit hadden.
Na de reductie van Groningen in 1594 eindigde de invloed van de Rooms Katholieke kerk, die overging tot de Gereformeerde religie.
Kloosters werden opgeheven. Pibo was de laatste Norbertijner pastoor in 1586 te Westerlee. Alle rechten gingen over aan
de provincie. Onderhoud voor het schooltje en de kerk werd betaald uit de inkomsten van de voormalige kloostergoederen.
Zo werd dit bijv in 1773 afgekocht met een eenmalig bedrag van 9000,--.
De oude vervallen middeleeuwse zaalkerk kon worden vervangen door de huidige kerk.
Zo werd dit bijv in 1773 afgekocht met een eenmalig bedrag van 9000,--.
De oude vervallen middeleeuwse zaalkerk kon worden vervangen door de huidige kerk.
De geschiedenis van dit gebouw gaat terug tot in de late middeleeuwen. De school werd naar alle waarschijnlijkheid
gesticht door het Klooster te Heiligerlee, die vrijwel heel wester-en heiligerlee in bezit hadden.
Na de reductie van Groningen in 1594 eindigde de invloed van de Rooms Katholieke kerk, die overging tot de Gereformeerde religie.
Kloosters werden opgeheven. Pibo was de laatste Norbertijner pastoor in 1586 te Westerlee. Alle rechten gingen over aan
de provincie. Onderhoud voor het schooltje en de kerk werd betaald uit de inkomsten van de voormalige kloostergoederen.
Zo werd dit bijv in 1773 afgekocht met een eenmalig bedrag van 9000,--.
De oude vervallen middeleeuwse zaalkerk kon worden vervangen door de huidige kerk.
Zo werd dit bijv in 1773 afgekocht met een eenmalig bedrag van 9000,--.
De oude vervallen middeleeuwse zaalkerk kon worden vervangen door de huidige kerk.
Ook de traktementen werden betaald door de provincie. Schoolmeester Laurentius Albertie ontving twaalf carolus gulden voor
"behulpe van sijn onderholt", in het jaar 1622. Rond 1650 ontving de schoolmeester te Westerlee een jaarloon van 120 gulden.
De school of Kosterij werd vanaf 1600 bezocht door kinderen van Westerlee en Heiligerlee en het vroegere gehucht Kloosterholt.
De grens tussen beide dorpen lag vanaf de middeleeuwen tot rond 1850 bij de school en kerk.
Eerste schoolmeester in de tijd: Laurentius Alberti.
Van Laurentius Alberti is iets meer bekend, maar dat is niet vanwege deugd. Hij werd in 1619 afgezet wegens een enorm delict, zo staat achter zijn naam in de predikantenlijst. Dat dit delict geen kleinigheid is geweest, doet het woord enorm veronderstellen en dat bleek in 1625 nog. Alberti was naar het Oldambt verhuist en daar schoolmeester geworden. In 1625 poogde hij daar na 11 dienstjaren weer het radicaal van predikant te verkrijgen. Hij had zich, zo luide het getuigenis, die elf jaar getrouw en wel gedragen. De classis, waaronder Westerlee ressorteerde, gaf toestemming, maar de synode van Groningen oordeelde anders. Zij had informaties in Friesland ingewonnen en schreef, dat de zaak, waarom hij was afgezet “soo leelijck ende grof was, dat sie nie behoort voor Christelycke ooren verhaalt te worden ende dat hij daeromme niet sonder wichtige redenen is perpetuum van het predig-ampt geremoveert.
De synode oordeelt dan ook, dat hij “daeromme met syn tegenwoordighe Conditie sall laten genoegen, den Heer getrouwelijcken daerinne met waren boetveerdichheyt synes herten dienende ende sich gerust holden, opdat de vuylicheyt ende lelickheit syner sake niet meer bekandt moege worden ende hy daarover in meerder onghemack gerake.” De ex-dominee van Jutrijp-Hommerts is in 1636 als schoolmeester van Westerlee overleden.
Joannes ten Veenhuis volgde hem op in 1637, maar vertrok in 1640 naar Meeden.
Abraham Harmanni Vrantlage volgde maar bleef ook maar drie jaar. Paulus Onneken volgde hem op.
Schoolmeester, onderwerping aan de predikanten....
De eerste taak van de nieuwbenoemde bestaat uit het ondertekenen van de ‘Schoolordren’ en van de ‘Confessie ende catechismus der Nederlandsche Kercken’.
Dit betekent volledige onderwerping aan de predikanten. In 1596 wordt te Westerlee een schoolmeester ontslagen, omdat hij hieraan probeert te ontkomen.
De eerste taak van de nieuwbenoemde bestaat uit het ondertekenen van de ‘Schoolordren’ en van de ‘Confessie ende catechismus der Nederlandsche Kercken’.
Dit betekent volledige onderwerping aan de predikanten. In 1596 wordt te Westerlee een schoolmeester ontslagen, omdat hij hieraan probeert te ontkomen.
7 oktober 1654. Enige metselaars en timmerlieden de schoolmeesterswoning van een "affdack voorzien "tot zijn nootwendige gerijff'
Vanaf 1713: Egbert Datema was de eerste en enige onderwijzer die naast schoolmeester ook boer was. Hij woonde naast de school in zijn
eigen boerderij, op de plek waar nu cafe Derksema is. Later bewoond door Jan Harms Koster.
1800 - 1830 De oude school werd gerenoveerd. Blijkbaar waren grote delen, nog uit de kloostertijd in verval geraakt.
Rond 1821 vraagt Jan Sijbolts Dethmers, kerkvoogd in een brief aan Gedeputeerde staten van Groningen een verzoek aan voor de bouw van een
nieuwe school en onderwijzerswoning. Dit kwam helaas niet van de grond. Uiteindelijk werden de school en woning in de loop van 1826 verbouwd.
Vanaf 1713: Egbert Datema was de eerste en enige onderwijzer die naast schoolmeester ook boer was. Hij woonde naast de school in zijn
eigen boerderij, op de plek waar nu cafe Derksema is. Later bewoond door Jan Harms Koster.
1800 - 1830 De oude school werd gerenoveerd. Blijkbaar waren grote delen, nog uit de kloostertijd in verval geraakt.
Rond 1821 vraagt Jan Sijbolts Dethmers, kerkvoogd in een brief aan Gedeputeerde staten van Groningen een verzoek aan voor de bouw van een
nieuwe school en onderwijzerswoning. Dit kwam helaas niet van de grond. Uiteindelijk werden de school en woning in de loop van 1826 verbouwd.
Situatie in 1823. Rood, de kerk. In het groene veld de Boerderij van Jan Harms Koster, kastelein, op de plaats waar café Derksema later zou staan. Daartussen in, Woning en school.
1881, uitbreiding met nog drie lokalen.
1900, Uitbreiding met twee nieuwe lokalen, lokaal 6 en 7. en renovatie van toiletten.
Hierboven, links, Woongedeelte met Serre. Daarachter de lokalen 1 t/m 5. Rechts de nieuwe aanbouw, lokalen 6 en 7.
Hieronder, links, achterkant serre en rechts de muur van lokaal 6.
Hieronder, links, achterkant serre en rechts de muur van lokaal 6.
1947, op de voorgrond lokalen 6 en 7, daarachter
lokalen 1 t/m 5, links het woonhuis in zeer slechte staat. Eind 1947 is de afbraak.
lokalen 1 t/m 5, links het woonhuis in zeer slechte staat. Eind 1947 is de afbraak.
Hierboven, situatie 1955.
Hierboven, Situatie 1955, oude en nieuwe school
Hieronder, 1962. Links zien we de woning, aangebouwde lokalen 1 t/m5 zijn inmiddels afgebroken. Rechts de kleuterschool.
De woning werd in 1966 afgebroken!
De woning werd in 1966 afgebroken!
Hieronder, achterkant van de woning met schuurtje.
©MBijl/KBHaan 2015 , B. Vreeken-Heeren, R. van Schaick. email: [email protected]